از آنجا که حضرت جواد علیهالسلام نخستین امامی بود که در کودکی به منصب امامت رسید [1] ، طبعا نخستین سؤالی که در هنگام مطالعهی زندگی آن حضرت به نظر میرسد، این است که چگونه یک کودک خردسال میتواند مسؤولیت حساس و سنگین امامت و پیشوایی مسلمانان را برعهده بگیرد؟ آیا ممکن است انسانی در چنین سنی به آن حد کمال برسد که بتواند حجت خدا و جانشین پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم بر روی زمین باشد؟ و آیا در امتهای پیشین چنین چیزی سابقه داشته باشد.
داستانهای زیر به این سؤال پاسخ میدهد.
عمارة بن زید میگوید: روزی امام محمد تقی علیهالسلام را دیدم پس به آن حضرت عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا! علامت امام چیست؟»
حضرت فرمود: «امام آن کسی است که این کار را انجام دهد.»
پس دست خود را بر سنگی گذاشت و انگشتان آن حضرت در سنگ ظاهر شد.
سپس دیدم آن حضرت آهن گداخته را برمیدارد بدون آنکه آتش آن را بگدازد و سنگ را نیز با خاتم خود نقش میکرد.» [1] .
گداخته شدن و آب شدن کاسهی چینی و جمع شدن دوبارهی آن
عبدالله بن محمد میگوید: امام جواد علیهالسلام را دیدم که کاسهی چینی پیش وی نهاده شده بود، پس به من گفت: «میخواهی چیز عجیبی را مشاهده کنی؟»
گفتم: «آری.»
آن حضرت دست مبارک خود را به آن کاسه زدند، ناگهان آن کاسه گداخته شد و آب گردید. سپس حضرت آن را جمع کرد و مثل اولش کاسهای ساخت. [21] .
پی نوشت:
[1] منتهی الآمال.
در «دلایل الامامه» از آن حضرت اخباری روایت کردهاند از آن جمله که: عمارة
بن زید گوید: حضرت امام محمد تقی علیهالسلام را دیدم که دست خود را بر
سنگ گذاشت و جای دست او بر سنگ ماند در حالی که میخ را نمیتوان به سنگ فرو
برد.
راوی گوید: عرض کردم: یابن رسولالله این چه علامت است؟
فرمود: این علامت امامت است.
دست خود را بر سنگی گذاشت علامت دست آن حضرت روی سنگ باقی ماند.
نگارنده گوید: با این روایت، باید اعتراف کرد که سنگ محل پای امام رضا
علیهالسلام در قدمگاه و سنگی که جای پای امام محمد تقی علیهالسلام در
موزهی آستان قدس است که از مسجد «بیهق» انتقال دادهاند، همان سنگ جای پای
حضرت جواد بن الرضا علیهالسلام میباشد.
راوی گوید: امام جواد علیهالسلام را دیدم آهن را با دست نرم میکرد و
میکشید و همان طور که به دست داوود علیهالسلام نرم میشد و بدون آن که به
آتش بگذارد به هر صورت میخواست در میآورد و سنگ را با خاتم و انگشتر مهر
خود، مهر میزد و نقش میبست.
این همه، آثار و دلایل امامت و معجزات باهره امام جواد علیهالسلام بود،
چون آن حضرت جوانتر از سایر ائمه علیهالسلام بود، این گونه معجزات را
بیشتر ظهور و بروز میداد تا مردم به امامت او یقین نمایند. [1] .
پی نوشت:
[1] دلائل الامامة طبری ص 211.
منبع: زندگانی حضرت امام محمد تقی جوادالائمه؛ حسین عماد زاده؛ حسینیه عمادزاده چاپ اول 1386.
ابوجعفر طبری روایت میکند که: ابراهیم بن سعید گفت: حضرت امام محمد تقی
علیهالسلام را دیدم که بر برگ زیتون میزد و نقره شد، من از آن نقرهها
گرفته و به بازار بردم و خرج کردم، ابدا تغییری در ماهیت فلزی آن، رخ نداد و
نقرهی خالص بود. [1] .
نگارنده گوید: صرف نظر از مقام امامت، همه ائمه در علم کیمیا هم شاگرد مکتب
ولایت مطلقهی امیرالمؤمنین علیهالسلام بودند و امام صادق علیهالسلام
اخباری که دربارهی کیمیا و ساختن طلا به جابر بن حیان، شاگرد خود آموخت،
همه را از جدش امیرالمؤمنین علیهالسلام نقل کرده است.
و تردیدی نداریم که این دستور از ائمهی اسلام است و امام محمد تقی
علیهالسلام هم میدانست که به دست قدرت، برگ زیتون را فلز نقره خام نموده و
به دوستان خود میداد.
پی نوشت:
[1] دلائل الامامه، 210.
صفوان بن یحیی می گوید: ابونصر همدانی به من گفت که حکیمه دختر ابی الحسن
قرشی که از زنان نیکوکار بود به من گفت: وقتی امام جواد علیه السلام از
دنیا رفتند برای عرض تسلیت به نزد ام فضل رفتم و به او تسلیت گفتم و او را
بسیار غمگین یافتم که با گریه و ناله و بی تابی خودش را می کشت (کنایه از
شدت ناراحتی) من نزد او نشستم تا مقداری ناراحتیش فرو نشست و ما مشغول
سخن دربارهی کرم امام جواد و توصیف ایشان و بیان آنچه خداوند از عزت و
اخلاص و شرافت و بزرگواری به ایشان عطا کرده بود شدیم.
کسی در مقابل نعمتی که خداوند به او ارزانی داشته او را سپاس نگزارده جز
آنکه به خاطر آن سزاوار افزایش نعمتهای الهی میگردد قبل از آنکه این امر
را بر زبان جاری سازد.
خداوند افزون نمودن نعمتهایش را قطع نمینماید تا اینکه بنده از سپاسگزاریاش دست بردارد.
قوله فی ان نعم الله یزید بالشکر
ما شکر الله احد علی نعمة انعمها علیه الا استوجب بذلک المزید قبل ان یظهر علی لسانه.
لا ینقطع المزید من الله حتی ینقطع الشکر من العباد.
هرکه کاری را انجام دهد اما از آن خشنود نباشد گویا عامل بر آن کار نبوده و
هر که موفق به انجام کاری نشود اما از آن خشنود باشد همانند کسی است که
عامل به آن بوده است.
قوله فی أن الاعمال بالنیات
من شهد امرا فکرهه کان کمن غاب عنه، و من غاب عن امر فرضیه کان کمن شهده.
منبع: صحیفه امام جواد؛ جواد قیومی اصفهانی؛ دفتر انتشارات اسلامی چاپ اول 1381.
ابوهاشم جعفری گوید : نزد آن حضرت بودم که مردی از ایشان پرسید : خداوند در
کتابش برای خود نامها و صفتهایی را ذکر کرده، نامها و صفتهای خداوند خود
او هستند.
امام فرمود : این سخن تو دو چهره دارد : اگر بگویی : آنها همان خدا هستند،
یعنی در خداوند کثرت جای داشته و او مرکب است، این معنی در خدا متصور نیست و
خدا برتر از این معانی است، و اگر مرادت آن است که : این صفات و نامها
همواره با خدا بوده است، همواره بودن دو معنا دارد : اگر بگویی : این صفات
جاودانه در علم و دانش خداوند بوده و او شایستهی آنهاست این حرف درست است،
اگر بگویی : تصور این صفات و حروف کلماتش نزد او بوده، پس خداوند برتر است
از اینکه چیزی با او بوده باشد، بلکه خداوند بوده در حالیکه مخلوقی با او
نبود، آنگاه اسماء و صفات را به عنوان وسیلهی یاد کردن او خلق کرده، و خدا
بود و نام و یادی نبود و آنچه یاد میشود همان خداوند جاودانهای است که
همواره بوده است.
ثلاث یبلغن بالعبد رضوان الله تعالی:
کثرة الاستغفار، و لین الجانب، و کثرة الصدقة. و ثلاث من کن فیه لم یندم:
ترک العجلة. و المشورة، و التوکل علی الله عند العزم. [1] .
سه چیز است که رضوان خداوند متعال را به بنده میرساند:
1- زیادی استغفار.
2- نرمخو بودن.
3- و زیادی صدقه.
و سه چیز است که هر کس آن را مراعات کند، پشیمان نشود:
1- ترک نمودن عجله،
2- مشورت کردن،
3- و به هنگام تصمیم، توکل بر خدا نمودن.
پی نوشت:
[1] مسند الامام الجواد ، ص 247.
منبع: سیره و سخن پیشوایان؛ محمد علی کوشا؛ حلم چاپ اول 1384.
ألثقة بالله ثمن لکل غال و سلم الی کل عال. [1] .
اعتماد به خداوند بهای هر چیز گرانبها و نردبان هر امر بلند مرتبهای است.
پی نوشت:
[1] مسند الامام الجواد ، ص 244.
منبع: سیره و سخن پیشوایان؛ محمد علی کوشا؛ حلم چاپ اول 1384.